วิทยาลัยวิทยาการวิจัยและวิทยาการปัญญา ได้รับการอนุมัติจากสภามหาวิทยาลัยบูรพา ในการประชุมครั้งที่ ๒/๒๕๕๑ เมื่อวันที่ ๒๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ ให้จัดตั้งขึ้นเป็นหน่วยงานระดับคณะวิชา มีหน้าที่จัดการศึกษาระดับบัณฑิตศึกษา วิจัยและบริการวิชาการทางด้านวิทยาการวิจัยและวิทยาการปัญญา ผลิตผลงานวิจัยตอบสนองยุทธศาสตร์การวิจัยของชาติ สร้างนวัตกรรมเพื่อให้บริการวิชาการสู่สังคม และส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมอันดีงาม ส่วนการจัดตั้งวิทยาลัยฯ อย่างเป็นทางการ เป็นไปตามประกาศมหาวิทยาลัยบูรพาในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๕ ตอนพิเศษ ๗๗ ง วันที่ ๓๐ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๑ โดยมีรองศาสตราจารย์ ดร.เสรี ชัดแช้ม เป็นผู้ดำรงตำแหน่งคณบดีคนแรกของวิทยาลัยฯ ในระยะเริ่มต้นมีคณาจารย์ผู้ร่วมก่อตั้ง จำนวน ๖ คน และเจ้าหน้าที่ จำนวน ๑ คน ปัจจุบันวิทยาลัยวิทยาการวิจัยและวิทยาการปัญญา มีพนักงานมหาวิทยาลัยประเภทผู้บริหาร ๑ คน คณาจารย์ ๑๔ คน และเจ้าหน้าที่ จำนวน ๙ คน
